Vergi Mevzuatındaki Özelgeler Çerçevesinde Kapsamlı İnceleme
Nakdi sermaye artışı, Türkiye’de vergi mevzuatında işletmelere bazı vergi avantajları sağlayan önemli bir konudur. Bu avantajlardan biri, nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi uygulamasıdır. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi çerçevesinde uygulanan bu indirim, işletmelerin nakdi sermaye artırımı yaparak elde ettikleri kaynakları aktif hale getirmelerini teşvik eder. Bu yazıda, bu konuyu çeşitli özelgeler ışığında detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
1. Sermaye Artırımı ile Satın Alınan Arazinin Sonradan Satılması
Bir işletme, nakdi sermaye artırımı ile arazi satın almış ve bu araziyi daha sonra satmışsa, satılan kısma isabet eden tutarla sınırlı olmak üzere nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indiriminden yararlanabilir. Ancak, satılan arazinin satın alma bedeline tekabül eden tutar için bu indirimden yararlanılamaz. Bu durum, 30.11.2023 tarih ve 38418978-125[10-18/7]-554597 sayılı özelgeyle açıklığa kavuşturulmuştur.
2. Kar Dağıtımından Sonra Yapılan Sermaye Artırımı
Kar dağıtımı yapıldıktan sonra bu karların sermaye artırımı olarak kullanılması durumunda, nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indiriminden yararlanılamaz. Bu tür durumlar, bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi olarak değerlendirilir ve bu nedenle indirim uygulanamaz. Bu konuda 09.05.2017 tarih ve 93767041-125[10-2016/1]-15256 sayılı özelge, konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalar sunmaktadır.
3. Devir Olan Şirkete Ait Geçmiş Yıl Zararları ve Faiz İndirimi
Bir işletme, başka bir şirketle birleştiğinde devraldığı şirketin geçmiş yıl zararlarını ve nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimini kendi vergi matrahında dikkate alabilir. Ancak, devralınan şirketin zararlarının kurumun öz sermaye tutarını aşmaması gerekmektedir. Bu konuda 01.10.2019 tarih ve 62030549-125[19-2018/324]-809602 sayılı özelgede, birleşme sonrası bu zararların ve faiz indirimlerinin nasıl dikkate alınacağı açıklanmıştır.
4. Ortaklar Cari Hesabında İzlenen Tutarların Sermayeye Eklenmesi
Ortaklar cari hesabında izlenen tutarların sermayeye eklenmesi durumunda, bu tür sermaye artırımlarına faiz indirimi uygulanamaz. Çünkü bu işlem bilanço içi kalemlerin sermayeye eklenmesi olarak değerlendirilir. 12.01.2018 tarih ve B.07.1.GİB.4.38.15.01-125[10-2017/20-318]-2836 sayılı özelge, bu tür işlemler için faiz indirimi uygulanamayacağını net bir şekilde belirtmektedir.
5. Stok Affı Nedeniyle Sermaye Yedeği Hesabında Biriken Tutarların Kullanımı
7326 sayılı Kanun kapsamında sermaye yedeği hesabında biriken tutarların ortaklara ödenmesi ve ardından sermaye artırımı olarak şirkete geri aktarılması durumunda, nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi uygulanamaz. Bu tür işlemler, bilanço içi kalemlerin sermayeye eklenmesi olarak değerlendirildiği için indirimden faydalanılamaz. 01.03.2023 tarih ve 79690095-125[4-2022-120-22]-22361 sayılı özelgede, bu konu ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
6. Emisyon Primi Tutarlarının Nakdi Sermaye Artışında Dikkate Alınması
Sermaye olarak tescil edilmeyen emisyon primleri üzerinden nakdi sermaye indirimi hesaplanamaz. Daha sonra bu primlerin sermayeye ilave edilmesi durumunda da bu ilave, bilanço içi kalemlerin sermayeye eklenmesi olarak değerlendirildiğinden indirim uygulanmaz. Bu durum, 26.10.2022 tarih ve 62030549-125[10-2021]-1239258 sayılı özelgede açıklanmıştır.
7. Nakdi Sermaye Artırımı Yapan Şirketin Nevi Değişikliği
Bir şirket nev’i değişikliği yaptıktan sonra, nakdi sermaye artırımı nedeniyle hesaplanan faiz indiriminden yararlanabilir. Ancak, bu indirim yalnızca nev’i değişikliği sonrasında verilen beyannamelerde dikkate alınabilir. 02.01.2023 tarih ve 84098128-125[10-2021/10]-1027 sayılı özelge, bu konuda detaylı bilgiler sunmaktadır.
8. Gelir Vergisi Kanunu Kapsamında Bildirilen ve Sermaye Eklenen Nakit Varlıklar
Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 93. maddesi kapsamında bildirilen ve sermayeye eklenen nakit varlıklar üzerinden nakdi sermaye artışı indirimi uygulanamaz. Bu tür işlemler, bilançoda yer alan öz sermaye kalemlerinin sermayeye eklenmesi olarak değerlendirildiğinden, indirimden faydalanılamaz. 12.06.2023 tarih ve 18008620-125[2022-721-9]-68907 sayılı özelgede bu husus detaylı olarak ele alınmıştır.
9. Artırılan Sermaye Tutarının Başka Şirkete Sermaye Olarak Tahsisi ve Sonradan Geri Çekilmesi
Bir işletme, artırılan sermaye tutarını başka bir şirkete sermaye olarak tahsis edip daha sonra geri çekerse, bu durumda nakdi sermaye artışından kaynaklanan faiz indirimi uygulanamaz. Bu tür işlemler için indirim oranı %0 olarak belirlenir. Ancak, geri çekilen tutarın şirketin diğer sermaye artırımları için kullanılması durumunda, bu kısmı için faiz indirimi uygulanabilir. 05.08.2022 tarih ve 62030549-125[10-2021/]-872665 sayılı özelge, bu konuda kapsamlı bir açıklama sunmaktadır.
10. Ödeme Hizmeti ve Elektronik Para Hizmeti Sağlama Faaliyetinde Bulunan Şirketler
Ödeme hizmeti ve elektronik para hizmeti sağlayan şirketler, bu faaliyetleri nedeniyle nakdi sermaye artışı indirimi uygulamasından yararlanamazlar. Bu şirketler, finansal kuruluş olarak değerlendirildiği için, indirimden faydalanamazlar. Bu durum, 28.05.2024 tarih ve 62030549-125-703769 sayılı özelgede açıkça belirtilmiştir.
Sonuç
Nakdi sermaye artışı, işletmelere önemli vergi avantajları sunan bir uygulamadır. Ancak, bu avantajlardan yararlanabilmek için vergi mevzuatındaki kurallara ve özelgelerde belirtilen hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Yukarıda ele alınan özelgeler, nakdi sermaye artışı ile ilgili çeşitli senaryoları ve bu senaryoların nasıl vergilendirileceğini açıklamaktadır. İşletmelerin bu kurallara uygun hareket etmeleri, vergi planlamalarının doğru bir şekilde yapılmasını ve olası vergi kayıplarının önlenmesini sağlayacaktır.