7524 Sayılı Kanun Kapsamında Uygulamalar ve Örnek Hesaplama
2024 yılı itibarıyla yürürlüğe giren 7524 sayılı Kanun, Türkiye’deki vergi sisteminde önemli değişiklikler getiriyor. Bu değişikliklerden biri de “Asgari Kurumlar Vergisi” uygulamasıdır. Özellikle büyük ölçekli şirketleri ve belirli kazanç türlerine sahip mükellefleri ilgilendiren bu yeni düzenleme, vergi tabanının korunmasını ve vergi adaletinin sağlanmasını hedeflemektedir. Bu yazıda, asgari kurumlar vergisinin ne olduğunu, nasıl hesaplandığını ve bir uygulama örneği ile birlikte hangi durumlarda geçerli olduğunu ele alacağız.
1. Asgari Kurumlar Vergisi Nedir?
Asgari kurumlar vergisi, bir kurumun belirli indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kazancının en az %10’u oranında vergi ödemesini zorunlu kılan bir uygulamadır. 7524 sayılı Kanun ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 32/C maddesi kapsamında yer alan bu vergi türü, kurumların faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar üzerinden hesaplanır. Bu uygulama, özellikle büyük çok uluslu şirketler için geçerli olup, devletin vergi gelirlerini korumayı amaçlamaktadır.
2. Asgari Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Asgari kurumlar vergisi, ticari bilanço karına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi ve ardından belirli indirim ve istisnaların düşülmesiyle elde edilen matrah üzerinden hesaplanır. Bu matrahın %10’u asgari kurumlar vergisi olarak ödenmek zorundadır. Bu düzenleme ile, bazı vergi indirimleri ve istisnaları uygulanmış olsa dahi, kurumlar asgari olarak bu vergi oranını ödemek durumundadır.
3. Hangi İndirim ve İstisnalar Düşülebilir?
Kanuna göre, asgari kurumlar vergisi hesaplanırken dikkate alınacak bazı indirim ve istisnalar şunlardır:
- Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançları
- Emisyon primi kazançları
- Yatırım fon ve ortaklıklarının belirli kazançları
- Kooperatiflerde risturn istisnası
- Ar-Ge ve tasarım indirimi
- Serbest bölgelerde elde edilen kazançlar
- Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin kazançları
Bu indirim ve istisnalar, kurumlar vergisi matrahının belirlenmesinde kritik bir rol oynar ve asgari kurumlar vergisinin hesaplanmasında da dikkate alınır.
4. Örnek Hesaplama
Bir işletmenin 2024 yılı ticari bilanço karı 2.000.000 TL olsun. Bu işletme, kanunen kabul edilmeyen giderler olarak 100.000 TL’lik bir gider beyan etmiş ve toplamda 2.100.000 TL’lik bir kazanç hesaplanmış olsun. Ayrıca, bu işletmenin Ar-Ge indirimi kapsamında 300.000 TL’lik bir indirimi bulunmaktadır.
Bu durumda:
- Ticari Kâr: 2.000.000 TL
- Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG): 100.000 TL
- Toplam Kazanç (KKEG eklenmiş haliyle): 2.100.000 TL
- Ar-Ge İndirimi: 300.000 TL
Toplam kazançtan Ar-Ge indirimi düşüldükten sonra asgari kurumlar vergisi matrahı:
2.100.000 TL – 300.000 TL = 1.800.000 TL
Asgari kurumlar vergisi oranı %10 olduğuna göre:
1.800.000 TL x %10 = 180.000 TL
Bu işletme, uyguladığı tüm indirimlere rağmen, asgari olarak 180.000 TL vergi ödemek zorundadır.
5. Uygulamanın Amacı ve Etkisi
Asgari kurumlar vergisi düzenlemesi, vergi tabanının aşındırılmasını engellemeyi ve tüm mükelleflerin daha adil bir vergi yükü altında olmasını sağlamayı amaçlar. Özellikle, büyük çok uluslu şirketlerin düşük vergi ödemeleri durumunda, bu vergi türü ile devletin vergi gelirlerini korumak hedeflenmiştir.
6. İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulayanlar İçin Düzenlemeler
İndirimli kurumlar vergisi uygulayan şirketler, örneğin paylarını Borsa İstanbul’da halka arz edenler veya ihracat yapanlar, bu indirimler nedeniyle ödenmeyen vergileri asgari kurumlar vergisi hesaplamasında düşebilirler. Bu uygulama, teşvik belgeli yatırımlar gibi durumlar için de geçerlidir ve mükelleflerin beyanları üzerinden hesaplanır.
7. Vergi Beyannamesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Asgari kurumlar vergisi, ilgili dönemde verilecek kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca beyan edilir. Bu düzenleme, mükelleflerin vergi planlamalarını yaparken dikkate almaları gereken önemli bir faktördür.
8. Geçmiş Yıl Zararlarının Durumu
Yeni düzenlemede, geçmiş yıl zararlarının asgari kurumlar vergisi hesaplamasında nasıl dikkate alınacağı konusu açıkça belirtilmemiştir. Ancak, gelecekte bu konuda yapılacak olası düzenlemeler, uygulamanın netleştirilmesi açısından önemlidir.
9. Küresel Vergi Politikaları ile Uyum
Türkiye’de uygulanacak olan yurt içi asgari kurumlar vergisi, OECD’nin önerdiği küresel asgari kurumlar vergisi ile paralel bir yapı sergiler. Bu düzenleme, uluslararası vergi politikalarıyla uyumlu olarak oluşturulmuştur ve küresel işletmelerin vergi planlamasında önemli bir rol oynar.
10. Yürürlük Tarihi ve Geçiş Süreci
Asgari kurumlar vergisi uygulaması, 2025 yılı itibarıyla yürürlüğe girecek ve mükelleflerin bu tarihe kadar hazırlıklarını yapması gerekecektir. Geçiş sürecinde, mükelleflerin yeni düzenlemelere uyum sağlaması ve gerekli hesaplamaları yapması büyük önem taşır.
Sonuç
2024 yılı itibarıyla yürürlüğe giren asgari kurumlar vergisi düzenlemesi, Türkiye’de vergi sistemini güçlendirmeyi ve vergi tabanını genişletmeyi amaçlamaktadır. Özellikle büyük ölçekli şirketler için yeni bir vergi yükü anlamına gelen bu düzenleme, vergi adaletini sağlama yönünde önemli bir adımdır. Mükelleflerin bu yeni düzenlemeleri yakından takip etmeleri ve uygun vergi planlamaları yapmaları gerekmektedir.